Widok#18: Inne muzea. Nowe dziedzictwa obrazów

Redaktorka prowadząca: Iwona Kurz

Muzea – również jako instytucje silnie związane z narodzinami nowoczesności – od początku były arbitrami kanonu i depozytariuszami tego, co nazywamy „dziedzictwem”: kulturowej i symbolicznej podstawy wspólnoty. Były i są rodzajem lustra, w którym przeglądają się i pokazują światu społeczeństwa oraz ich historie.

Dziś ta rola muzeum nie jest już wcale oczywista – nawet jeśli podtrzymywana. Nowe węzły wirtualne bywają silniejsze od repozytoriów muzealnych, a na pewno są od nich szybsze w reagowaniu na zmiany w otaczającym nas świecie. Próbując zachować swoją pozycję, muzea „po modernizmie” z jednej strony osłabiają swój materialny wymiar i podkreślają, jak to ujęła Judith Mastai, „performowanie nieustannie wyłaniającej się podmiotowości instytucjonalnej”. Kreują środowisko zarazem narracyjne i sensoryczne, proponując sugestywne opowieści o przeszłości sztuki i społeczeństw oraz nowe praktyki i doświadczenia zmysłowe. Z drugiej zaś strony, odwrotnie, powracają do materialności obrazów jako obiektów – posiadających biografie przedmiotów wymiany, ewokujących auratyczność, mogących stać się medium, o ile nie miejscem spotkania. Jednocześnie są muzea – wyraźnie widać to w Polsce – uczestnikami debaty związanej z polityką historyczną i ze sztuką krytyczną oraz zakładnikami wojny kulturowej.

W numerze chcemy zapytać o inne muzea: o nowe konfiguracje obrazów dziedzictwa i kultury polskiej. Chodzi zarówno o nowe historie opowiadane za ich pomocą, jak i nowe formy ekspozycyjne, o narracje i sposoby ich konstruowania. Chodzi także o muzea możliwe, postulowane, niezrealizowane – nieistniejące, ale pożądane. Chodzi o projekt dziedzictwa dla nowej wspólnoty.